روایت هتک حرمت حرم مطهر رضوی توسط مزدوران رژیم پهلوی از دریچه اسناد تاریخی

در 29 آبان سالروز حمله وحشیانه مزدوران پهلوی در سال 57 به حرم مطهر رضوی بررسی شد

45 سال قبل در 29 آبان 1357، حرم مطهر رضوی با حمله مزدوران رژیم پهلوی به این آستان مقدس به خاک و خون کشیده شد. برگ های تاریخ، هیچ گاه این حادثه ننگین را که توسط عمال رژیم شاهنشاهی رقم خورد، فراموش نمی کند. 

به گزارش آستان نیوز، امروز 29 آبان به مناسبت سالروز حمله ددمنشانه مزدوران رژیم شاهنشاهی به حرم مطهر امام رضا(ع) در سال 1357در گزارشی ضمن مرور این واقعه، اسناد موجود در مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی در این رابطه را نیز بررسی کردیم.
 

آن روز تلخ

در کتاب «مشهد از مقاومت تا پیروزی» که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده، درباره این حادثه تلخ که به شهادت 11 نفر منجر می شود، چنین می خوانیم: «مردم در این روزها بیشتر گردهمایی های خود را در حرم مطهر برگزار می‌کردند و روز 29 آبان عده‌ای از تظاهر‌کنندگان در صحن عتیق هنگام ورود به صحن نو با پرتاب سنگ تابلوی نئون سر در آگاهی حرم را شکستند. دژخیمان پهلوی به حرم مطهر امام رضا(ع)، حمله بردند و تعدادی از زنان و مردان به شهادت رسیده و تعدادی نیز زخمی شدند. مأموران حتی در داخل حرم و رواق‌ها با مردم درگیر شده و به سوی آن‌ها شلیک کرده بودند. آن‌ها با پرتاب گاز اشک‌آور به داخل رواق‌ها مردم را متفرق کردند و در این جریان چادرها، کفش‌ها و کلاه‌های زیادی داخل رواق‌ها و صحن عتیق برجای مانده بود...»

اسناد چه می گوید؟

اسناد تاریخی موجود در مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی روایتگر هتک حریم حرم مطهر امام رضا(ع) توسط مأموران نظامی پهلوی در 29 آبان 1357 است. 
«فاطمه خندان» کارشناس مطالعات اسناد انقلاب اسلامی مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی در این خصوص در گفت‌وگو با آستان نیوز اظهار کرد: 18 برگ سند مکتوب، 5 قطعه عکس و همچنین 250 دقیقه مصاحبه تاریخ شفاهی در این مرکز با محوریت وقایع تاریخی حمله مأموران نظامی پهلوی به حرم مطهر امام رضا(ع) نگهداری می‌شود.
وی افزود: اعلامیه «اعلام عزای عمومی توسط امام خمینی به مناسبت کشتار مردم در صحن حرم مطهر رضوی» و اعلامیه «آیت‌الله سیدعبدالله شیرازی در محکومیت تیراندازی در صحن و حرم امام رضا(ع)» در سال 1357، از جمله اسناد مکتوب این واقعه است.
 

تیراندازی و گاز اشک آور در حرم مطهر  

خندان در بیان این واقعه تاریخی انقلاب اسلامی گفت: به دنبال تظاهرات مردم مشهد بر علیه رژیم پهلوی در 29 آبان 1357، مأموران این رژیم به زد و خورد با مردم پرداختند چنان‌که مأموران مسلح وارد صحن حرم مطهر امام رضا(ع) شدند و با توجه به جمعیت زیادی که در حرم مطهر بود مبادرت به تیراندازی و پرتاب گاز اشک‌آور کردند.
وی ادامه داد: این حرکت مأموران رژیم و هتک حرمت حرم مطهر رضوی از سوی مردم انقلابی و علما به شدت محکوم شد و اعلامیه‌ها و بیانیه‌های متعددی از سوی مراجع و علما و گروه‌های سیاسی در مشهد و ایران در محکومیت این اقدام صادر شد. 
 

در مشهد عزای عمومی اعلام شد

کارشناس مطالعات اسناد انقلاب اسلامی آستان قدس رضوی با اشاره بر اینکه امام خمینی نیز همزمان اعلامیه‌هایی مبنی بر محکومیت این اقدام رژیم پهلوی صادر کردند، افزود: همچنین دفاتر آیات عظام در مشهد، هفتمین روز هتک حریم حرم رضوی را در این شهر مقدس عزای عمومی اعلام کرده و خواستار تعطیلی بازار و تظاهرات مردم شدند. 

هیئتی از سوی دفتر نخست وزیر به مشهد اعزام شد 

وی با بیان اینکه این حرکت همزمان با گسترش اعتصابات سراسری در ایران عامل قابل توجهی در پیروزی انقلاب اسلامی سال 1357 بود، گفت: استیصال حکومت در مقابل مبارزات مردمی باعث شد برای رسیدگی به این واقعه هیئتی از سوی دفتر نخست وزیری برای بررسی و رسیدگی اعزام شود و در نهایت به عذرخواهی رسمی و تنبیه مسببین این بی‌حرمتی به حرم مطهر رضوی منجر شد.
شایان ذکر است، مجموعه‌ای از ناب‌ترین و باارزش‌ترین اسناد تاریخی در مرکز اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی واقع در ضلع شرقی دوربرگردان طبرسی بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) نگهداری می‌شود که دانشجویان و پژوهشگران طبق ضوابط این سازمان می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.

پویش همدلی با غزه

تو ضیح:  جهت همراهی و کمک خادمیاران و یاوران رضوی به مردم مظلوم غزه پویش همدلی باغزه بشرح زیر در سامانه بارگذاری شده است لذا جهت شرکت در این امر خیر برابر متن قیده شده در سامانه فردی اقدام گردد

خادمیار و یاور گرامی!

به استحضار می رساند در راستای اقامه واجبِ دفاع از مظلوم و تحقق کنش‌گری فعال جامعه خادمیاری کشور و به منظور ابراز حمایت و همبستگی با مردم ستم کشیده غزه، جلب مشارکت نقدی حداکثری خادمیاران، خیرین و مردم عزیز مؤمن در سرتاسر کشور اسلامی ایران عزیز در قالب "پویش همدلی با غزه" ابلاغ می گردد. ........

 

چگونه می‌توان ناذر حرم مطهر رضوی شد؟

ارادتمندان امام هشتم(ع) با نیت‌های گوناگون به این امام همام متوسل شده و از راه‌های دور و نزدیک بر حرم مطهر رضوی نذر کرده و نذورات خود را بر این آستان مقدس تقدیم می‌کنند تا در امور مختلف بر طبق نیت آنان هزینه شود. 

به گزارش آستان نیوز، در حال حاضر زائران و مجاوران می‌توانند نذورات خود به دو طریق حضوری و غیرحضوری در جهت تحقق نیت خیری که در دل دارند به بارگاه نورانی حضرت رضا(ع) اهدا کنند. 
 

فعالیت 18 دفتر نذورات در حرم رضوی
محبان انیس النفوس(ع) که به حرم مطهر رضوی مشرف می‌شوند، می‌توانند به صورت حضوری به 18 دفتر دریافت نذورات که در رواق‌ها، صحن‌ها و ورودی‌های حرم مطهر قرار دارد، مراجعه کرده و نذورات خود را به اداره کل نذورات آستان قدس رضوی تقدیم کنند. 
این دفاتر فعال نذورات در رواق‌های دارالسعاده (بانوان)، دارالسرور، دارالولایه، حضرت معصومه(س) و دارالحجه، صحن‌های آزادی، انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی، پیامبر اعظم(ص) و غدیر، بست شیخ بهایی، ورودی‌های باب الرضا(ع)، باب الجواد(ع)، شیخ طوسی، شیخ طبرسی و نواب صفوی و همچنین مهمانسرای حر عاملی قرار دارند. دفتر تحویل دام زنده نیز در پارکینگ 3 حرم مطهر پذیرای ناذران است. 
در این میان، 4 دفتر مشاوره وقف و نذر واقع در صحن‌های آزادی، پیامبر اعظم(ص)، انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی نیز آماده ارائه مشاوره و پاسخگویی به زائران و مجاوران در حوزه وقف و نذر حرم مطهر رضوی است.
 

روش‌های پرداخت غیرحضوری نذورات
همچنین شیفتگان بارگاه ملکوتی رضوی به منظور پرداخت نذورات خود به صورت غیرحضوری می‌توانند از طریق درگاه رسمی اداره کل نذورات آستان قدس رضوی به نشانی: nazr.razavi.ir اقدام کنند. بدین منظور پس از ورود به این پایگاه اینترنتی می‌توانند از بخش دریافت نذورات، «سامانه پرداخت نذورات نقدی» را انتخاب کرده و نذورات و خیرات را بر اساس نیت خود پرداخت کنند. 
در این بخش، سرفصل‌های مختلفی برای ادای نذر همچون نذر و هدیه امام رضا(ع)، نذر درمان و سلامت، نذر محرومین و نیازمندان، نذورات علم و فناوری، نذر فرهنگی و رسانه، نذر زیارت اولی‌ها، نذورات عمران و سازندگی، نذورات خاص حرم مطهر و حتی عقیقه قرار گرفته است.
همچنین ناذران بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) می‌توانند از طریق 2 برنامه (اپلیکیشن) «رضوان» و «نسیم رضوان» به صورت غیرحضوری اقدام به پرداخت نذورات خود کنند. 
سامانه موبایلی با کد دستوری «ستاره هشت مربع(#8*)» نیز یکی از آسان‌ترین روش‌هایی است که دلدادگان حضرت رضا(ع) با استفاده از آن می‌توانند نذر خود را بر حرم مطهر رضوی ادا کنند. بدین منظور اهل نیکوکاری باید این کد دستوری را با تلفن همراه خود شماره‌گیری کنند و سپس با انتخاب گزینه مورد علاقه خود و وارد کردن مبلغ مورد نظر، نذرشان را ادا کنند.

آشنایی با عوامل پشت صحنه زیارت‌هایی که آسان و دلنشین می‌شود

خادمان سه خدمت شبانه‌روزی حرم

بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) از دیرباز تجلی‌گاه ارائه خدمات متنوع به شیفتگان شمس الشموس(ع) در گروه‌ها و اقشار مختلف بوده است تا عموم زائرین با آرامش خاطر به آستان مصفای رضوی مشرف شوند و زیارتی دلنشین و  فراموش‌نشدنی را تجربه کنند. در این میان، معاونت خدمات زائرین حرم مطهر رضوی نگاه ویژه‌ای به بعضی از اقشار جامعه از جمله زائرین سالمند و کم‌توان و همچنین زائرین نیازمند داشته و خدمات خاصی را برای تسهیل زیارت آنان در این حریم قدسی در نظر گرفته است.  

به گزارش آستان نیوز، اداره امور تسهیلات زائرین، یکی از ادارات زیرمجموعه معاونت خدمات زائرین حرم مطهر رضوی به شمار می‌آید که در سه بخش «صندلی چرخدار و زائربر»، «پیداشدگان» و «امداد زائرین» به زائرین و مجاورانی که به حرم مطهر مشرف می‌شوند، به صورت شبانه‌روزی خدمت‌رسانی می‌کند. 
در ادامه با سیدهادی سیدالحسینی رئیس این اداره به گفت‌وگو می‌پردازیم تا با خدمات بخش‌های مختلف آن بیش از پیش آشنا شویم. 
 

بخش صندلی چرخدار و زائربر اداره امور تسهیلات زائرین حرم مطهر رضوی چه وظایفی را برعهده دارد؟
این بخش با توجه به گسترش روزافزون فضاهای اماکن متبرکه ، افزایش خیل عظیم زائرین در ایام مناسبتی و طولانی شدن مسیر ورودی‌ها تا روضه منوره با هدف تسهیل زیارت زائرین و مجاوران سالمند و کم‌توان راه‌اندازی شده است و خدمات آن با بهره‌گیری از ظرفیت خادمیاران مشهدی و استانی در شیفت‌های مختلف ارائه می‌شود.
 خدمات صندلی چرخدار در دو حوزه «گشت سیار» و «امانی» با استفاده از ظرفیت 500 صندلی چرخدار گشت سیار و 2 هزار صندلی چرخدار امانی به ارادتمندان حضرت رضا(ع) ارائه می‌شود. 
همچنین خدمات صندلی چرخدار گشت سیار توسط خادمیاران در صحن و سرای رضوی صورت می‌گیرد که میزان چینش خادمیاران به تعداد نیروهای حاضر در ایام مناسبتی و شرایط حرم مطهر وابسته است. خدمات صندلی چرخدار امانی نیز با مراجعه زائرین به دفاتر مربوطه و ارائه کارت شناسایی معتبر و تحویل صندلی چرخدار به منظور زیارت برای حداکثر ۳ ساعت انجام می‌شود.
در حال حاضر 8 دفتر تحویل صندلی چرخدار امانی در ورودی‌های باب الرضا(ع)، باب الجواد(ع)، غدیر، شیخ طوسی، شیخ طبرسی، نواب صفوی و پارکینگ‌های 3 و 1 فعال است. 
در حوزه زائربر برقی، دارای حدود 100 دستگاه زائربر هستیم که 70 دستگاه آن متناسب با ایام مناسبتی و پیک جمعیت در 6 محور در حرم مطهر فعال است. این محورها شامل «باب الرضا- صحن کوثر»، «باب الجواد - صحن غدیر»، «خیابان آیت‌الله واعظ طبسی»، «رینگ شیخ طوسی»، «رینگ شیخ طبرسی» و «رینگ نواب صفوی» می‌شود.
 

چند خادمیار در خدمات‌رسانی این بخش مشارکت دارند؟
نخست باید بگویم که یک خادمیار بخش صندلی چرخدار و زائربر حرم مطهر ممکن است در حوزه‌هایی همچون صندلی چرخدار گشت سیار، دفاتر امانت صندلی چرخدار، راننده زائربر برقی، انتظامات ایستگاه‌های زائربرها و... خدمت کند.
در حال حاضر نیز این بخش دارای حدود 4 هزار و 200 خادمیار مشهدی است که به طور میانگین روزانه 600 خادمیار در حرم مطهر خدمت می‌کنند.
 شیفت‌های خدمتی آنان نیز 8 ساعته در یک روز ثابت در هفته است. در این میان، تعداد خادمیاران استانی با توجه به ایام مناسبتی متفاوت است، اما می‌توان گفت به طور میانگین روزانه 400 خادمیار استانی در این بخش فعالیت دارند. 
 

خدمات‌رسانی در بخش پیداشدگان حرم مطهر رضوی چگونه انجام می‌شود؟ 
9 دفتر پیداشدگان، به منظور رسیدگی به امور پیداشدگان و گمشدگان زائرین و مجاورین در حرم مطهر در صحن‌های انقلاب اسلامی، آزادی، کوثر، مسجد گوهرشاد، رواق‌های دارالحجه و حضرت زهرا(س)، رینگ‌های شیخ طوسی و شیخ طبرسی و باب الرضا(ع) فعالیت دارد.
خدمات این دفاتر با مشارکت حدود 1700 بانوی خادمیار در شیفت‌های گوناگون به صورت شبانه‌روزی ارائه می‌شود و هر خادمیار یک روز در هفته به مدت 8 ساعت در این دفاتر به صورت افتخاری خدمت می‌کند. 
تمامی این دفاتر به وسیله سیستم‌های متصل به شبکه به یکدیگر مرتبط هستند و زائرین گم شده امکان ثبت پیام برای همراهان خود، انجام تماس تلفنی با اقوام و نزدیکان‌شان و همچنین شارژ تلفن همراه خود به منظور تماس با همراهان‌شان را در آن‌ها دارند.
همچنین 5 دفتر پیداشدگان علاوه بر خدمات مذکور، ارائه خدمات ویژه مادر و کودک اعم از امکان استراحت و شیردهی به کودک، تعویض لباس و تعویض پوشک کودک را به بانوان زائر و مجاور این بارگاه ملکوتی برعهده دارند. 
این خدمات در حال حاضر در دفاتر صحن‌های انقلاب اسلامی، آزادی، کوثر، شیخ طوسی و همچنین باب الرضا(ع) ارائه می‌شود.
 

چه خدماتی در بخش امداد زائرین حرم مطهر رضوی ارائه می‌شود؟
این بخش وظیفه پیگیری و برطرف کردن نیازهای زائرین ابن السبیل(در راه مانده) و نیازمند حرم مطهر را با توجه به برخی از سرفصل‌های مصارف عواید و درآمد موقوفات آستان قدس رضوی طبق نیات واقفان به زائرین واجد شرایط برعهده دارد. 
ارائه خدماتی همچون اعزام زائر به موطن، اسکان موقت در مشهدمقدس، اهدای البسه و پیگیری خدمات درمانی به زائرین نیازمند در دفتر شبانه‌روزی بخش امداد حرم مطهر توسط کارمندان این اداره انجام می‌شود. در این میان، طرح زیارتی «یا معین‌الضعفا(ع)» نیز به همت این بخش در ادوار مختلف سال اجرا می‌شود. 
 

در خصوص اجرای طرح زیارتی «یا معین‌الضعفا(ع)» بیشتر توضیح دهید؟
این طرح از جمله طرح‌های باسابقه آستان قدس رضوی است که در راستای تشرف کاروان‌های مجاوران سالمند و توان‌یاب به بارگاه ملکوتی رضوی با مشارکت خادمیاران دو بخش دیگر اداره امور تسهیلات زائرین حرم مطهر به ویژه صندلی چرخدار و همچنین خادمان معاونت اماکن متبرکه رضوی انجام می‌شود.
 اجرای این طرح در پاییز امسال از چهارم مهرماه از سر گرفته شده است، بدین ترتیب با توجه به مساعد بودن شرایط آب و هوایی، هر هفته در روز سه‌شنبه، از ساعت 9  تا ۱۰:۳۰ صبح، شرایط تشرف جمعی از محبان سالمند و توان‌یاب حضرت رضا(ع) در شهر مشهد به ویژه اقشار محروم در قالب کاروان‌های ۸۰ تا ۱۰۰ نفره فراهم می‌شود. 
تمام مجاوران حاضر در این طرح زیارتی توسط رابطین این اداره در حاشیه و سطح شهر مشهد شناسایی شده و به نوبت شرایط تشرف آنان به این سرای نورانی فراهم می‌شود. تمامی هزینه رفت و آمد و میزبانی این افراد نیز برعهده آستان قدس رضوی است.
 

اداره امور تسهیلات زائرین حرم مطهر رضوی به منظور ارتقای خدماتش چه برنامه‌هایی را در دستور کار دارد؟
این اداره در حال پیگیری افزایش ظرفیت صندلی‌های چرخدار امانی است به طوری که تا پایان سال جاری تعداد صندلی‌های چرخدار امانی به حدود 2 هزار و ۵۰۰ صندلی چرخدار افزایش خواهد یافت. همچنین در تلاش هستیم تا خدمات امانت صندلی‌های چرخدار سیستماتیک‌تر شود.
 در این میان، از زائرین و مجاوران تقاضا داریم به منظور بهره‌مندی سایر محبان سالمند، ناتوان و کم‌توان حضرت رضا(ع) از خدمات صندلی‌های چرخدار امانی، این صندلی‌ها را در مهلت مقرر قانونی به دفاتر مربوطه بازگردانند.  
 

ویژگی شاخص خدمت در بخش‌های مختلف این اداره چیست؟ 
نیروهای رسمی و افتخاری اداره امور تسهیلات زائرین حرم مطهر رضوی با زائرینی از اقشار و گروه‌های سنی مختلف از جمله سالمندان سر و کار دارند و باید خوش‌برخورد باشند و با صبر و حوصله خاصی به آنان خدمت کنند. به طور مثال در دفاتر پیداشدگان، خادمیاران باید به یک کودک پیداشده حس آرامش و امنیت را منتقل کنند. 

خدمت‌ در حرم مطهر رضوی چه حال و هوایی دارد؟
زندگی ما با حرم مطهر حضرت رضا(ع) گره خورده است و بیشتر از آنچه در منزل حضور داشته باشیم، در این آستان ملکوتی در حال خدمت هستیم. حتی روزهایی که مرخصی هستیم هم دل ما توی حرم مطهر بوده و دوری برایمان سخت است.