لیست شماره تماس و آدرس های مدیریت کانون های خدمت رضوی در استان ها

آدرس و تلفن های مدیریت کانون های خدمت رضوی در استان ها (آخرین بروزرسانی 1402/08/28)
ردیف	نام استان	تلفنهای دبیرخانه			آدرس
		دفتر	فاکس	کد استان
1	آذربایجان  شرقی	35238895-35241249-35238973	35238973	041	تبریز-  خیابان ششکلانی خیابان فرمانفرمائیان پلاک 6-کد پستی :5136763313
2	آذربایجان غربی	32256494-6	32253867	044	ارومیه- خیابان عطایی-کوی دلگشا1 -صحیه سابق-روبروی شهرداری منطقه4- ساختمان عرفان- کدپستی 1476656763
3	اردبیل	33360934-33360933	ندارد	045	اردبیل_ میدان قیام به طرف میدان مخابرات  خیابان جمهوری جنب قرض الحسنه امام حسن مجتبی (ع)  کد پستی : 5614673365
4	اصفهان	32672485	32674418	031	اصفهان - خیابان 22 بهمن مجموعه  اداری غدیر جنب شهرداری منطقه 4 آستان قدس کدپستی :8158713141
5	البرز	32405277	ندارد	026	کرج-بلوار شهید بهشتی نرسیده به میدان شهدا نبش خیابان فروغی روبروی هتل امیرکبیر
6	ایلام	33345760	ندارد	084	پنج راه جهاد- خیابان نهضت-بلوار اصناف شمالی مدیریت کانونهای خدمت رضوی ایلام- کد پستی 6931854446
7	بوشهر	33335942	33335942	077	بوشهر -میدان انقلاب ، خیابان انقلاب ، جنب فروشگاه زنجیره های کوروش ، طبقه فوقانی مطب دکتر حسین قاسمی-کد پستی   7513767131
8	تهران	66466958	66409599	021	تهران -خیابان انقلاب خیابان دانشگاه  تقاطع روانمهر طبقه چهارم
9	چهار محال و بختیاری		ندارد	038	شهرکرد ، بلوار آیت الله طالقانی ، چهارراه ابوریحان ، روبروی مرکز مدیریت حوزه های علمیه برادران ، مجتمع مهر (ساختمان سابق ارشاد)
10	خراسان جنوبی	32412700-32212701	32412701	056	بیرجند - سجادشهر - خیابان شهید ماژانی - خیابان شکوفه - ساختمان مدیریت حوزه علمیه - طبقه همکف - کدپستی: 9719999496
11	خراسان رضوی	32284851	ندارد	051	مشهد- میدان شهدا هاشمی نژاد8 (کوچه ناظر ) پلاک5
12	خراسان رضوی-مشهد	32247430-7	ندارد	051	مشهد- میدان شهدا نبش هاشمی نژاد8 (کوچه ناظر ) پلاک 170 حسینیه امام رضا ع
13	خراسان شمالی	32248488-32248288	32238828	058	بجنورد- بلواردولت  -دولت2 -ساختمان 19مهر (روبروی مصلا جنب اداره کل حفاظت محیط زیست ) طبقه اول-کد پستی9414939546
14	خوزستان	35537145- 35549188	ندارد	061	اهواز آخراسفالت خیابان جمهوری نبش خیابان نظری پور (قبل از فرش امام رضا (ع) و پل پنجم)- کد پستی 6195953763
15	زنجان	33450908 -33450906	2/433E+09	024	زنجان -سعدی شمالی- تقاطع خیابان شهید روح اله کریمی و خیابان آیت اله رفیعی(بینش)-روبروی دفتر امام جمعه محترم-پلاک 2 واحد2 -کدپستی4513653364
16	سمنان	33350171-33332526	33350071	023	سمنان -خیابان باغ فردوس  خیابان شهید صفائیان پلاک 80 طبقه اول  کد پستی 3519685171
17	سیستان و بلوچستان	33449273	33431072	054	زاهدان -ابتدای خیابان شهید قلنبر جنب صندوق قرض الحسنه امداد طبقه دوم کدپستی 9816813159
18	فارس	37392193-37392187	38301482	071	شیراز-شیراز خیابان بین الحرمین - مجتمع تجاری بین الحرمین- پلاک 188
19	قزوین	33774128	33774178	028	قزوین -شهرک کوثرفلکه دوم بلوارشهید محلاتی روبروی بازارچه کابل البرز کدپستی : 3471646783-3471646781
20	قم	32900469	ندارد	025	قم ، بلوار محمدامین، روبروی صدا و سیمای استان قم، مسجد المهدی ،طبقه فوقانی
21	کرمان	32224439	32238844	034	کرمان -خیابان شهید مصطفی خمینی خیابان رازی پلاک 17
22	کرمانشاه	38226218	ندارد	083	کرمانشاه ، فرهنگیان فاز یک، جنب اداره کل آموزش و پرورش، کوی فرهنگ، پلاک  17، کدپستی : 6714647198
23	کهگیلویه و بویر احمد	33346933	33346933	074	یاسوج _ شهرک امام حسین (ع) _ روبروی مجتمع مسکونی یاس - مسجد  و حسینه امام علی (ع) طبقه دوم  کد پستی : 7591913758
24	گلستان	32251094-32250320	32251093	017	گرگان – میدان 15 خرداد – خیابان سرخواجه – جنب کوچه سرخواجه چهارم –ساختمان ثامن – طبقه دوم- کدپستی:4917618134
25	گیلان	33325432	ندارد	013	رشت -میدان دفاع مقدس(فلکه لاکانی) خیابان حافظ پشت استانداری سابق خیابان آموزگار 3 ساختمان سرمایه گذاری شهرداری رشت طبقه 3
26	لرستان	33354588-33351880	33352717	066	خرم آباد- خیابان امام خمینی ره –نرسیده به میدان پلیس-کوچه نیایش-کدپستی 6815837444
27	مازندران	33412723-33418756-33418790	ندارد	011	ساری، انتهای کمربندی جنوبی(بلوار مرحوم سلیم بهرامی)، جنب پل شهیدان رضایی(بلوار کشاورز)، مسجد بقیه الله، طبقه سوم- کد پستی48136-95384
28	مرکزی	33683552	ندارد	086	اراک -خیابان دانشگاه - روبروی بهزیستی - پشت دکل مخابرات  - داخل مجموعه مصلی
29	هرمزگان	33671742	ندارد	076	بندرعباس - چهارراه نخل - بلوار امامت - نبش خیابان بهارستان- کدپستی:7916876379
30	همدان	34293287	34293287	081	همدان -شهرک شهید مدنی- میدان توحید خیابان ورزش- روبروی هنرستان باباخان
31	کردستان	33569568	33569568	087	سنندج . بلوار شبلی . بالاتر از میدان امام شافعی . بالاتر از بانک صادرات . دبیرخانه کانون های خدمت رضوی . طبقه ی سوم . کد پستی : 6619834961
32	یزد	37285313	ندارد	035	یزد،خیابان شهید مطهری،رو به روی پارک علم و فناوری (کارخانه اقبال)،به سمت چهارراه فرهنگیان،مرکز دینی،آموزشی،فرهنگی بیت الاحزان، طبقه سوم ،کدپستی: 8913913735
33	کاشان	55441210	ندارد	31	کاشان، بلوار نماز، جنب روضه رضوان، طبقه دوم- کد پستی

اطلاعیه تمدید استفاده از سهمیه های کسب شده در سال 1402

نکات مهم

 > سهمیه های انتقالی به سال 1403

به استحضار میرساند حسب درخواست خادمیاران گرامی، سهمیه های باقیمانده از سهمیه های کسب شده سال 1402 ،به سهمیه های 1403 انتقال یافته است. لازم به ذکر است خادمیاران محترم برای استفاده از سهمیه های انتقالی تا پایان شهریور1403، می بایست تا اردیبهشت سال جاری حداقل یک مصداق خدمتی ثبت نمایند.

ضمنا سهمیه های انتقالی 1401 به 1402 حذف شده است. یعنی درصورتی که خادمیار علاوه بر سهمیه های دریافتی 1402 از سهمیه های انتقالی 1401 استفاده نکرده باشد، طبعا این سهمیه ها به 1403 منتقل نشده است.

> تعداد سهمیه کشیک حرم مطهر براساس فعالیت شما در عرصه و مصداق انتخابی و گذراندن موفق آموزش ها مشخص می گردد. جهت اطلاع از جزئیات به راهنمای صفحه مراجعه نمایید.

>داشتن توانایی و سلامت جسمانی کامل و همچنین وضعیت ظاهری مناسب جهت انجام کشیک های خدمتی در حرم مطهر ضروری می باشد.

> تاکید می گردد خواهران محترم جهت حضور در کشیک های حرم مطهر نباید آرایش دائم (تاتو، خط چشم و ...) داشته باشند.

> قابل توجه خادمیاران محترمی که اولین کشیک حرم مطهر را انتخاب میکنند:

به استحضار میرساند در راستای رفاه هرچه بیشتر خادمیاران محترم، انجام امور اداری به بخش های خدمتی در حرم مطهر انتقال یافت.
لذا خادمیارانی که اولین کشیک خود را رزرو مینمایند، میبایست صبح روز تاریخ انتخابی کشیک، با همراه داشتن کارت ملی، به بخش محل خدمت خود مراجعه نمایند.
لازم به ذکر است آدرس و شماره تماس دفاتر محل خدمت، در قسمت توضیحات روز انتخابی ذکر شده است.
ضمنا برای اطلاع از محل خرید لباس، اتیکت و کارت خدمت حرم مطهر می بایست به دفتر محل خدمت خود مراجعه نمایید و از هرگونه اقدام قبل از مراجعه به بخش خودداری نمایید.

> جهت رزرو یا انصراف از خدمت در تاریخ مورد نظر، می بایست حداقل سه روز قبل اقدام نمایید.

> با توجه به این که پس از رزرو کشیک حرم مطهر، روزهای انتخابی در "لیست رزروهای من"  قابل مشاهده می باشد، پیامک تایید رزرو به تلفن همراه خادمیاران محترم  ارسال نمی گردد.

> انتخاب کشیک حرم مطهر بر اساس سهمیه دریافتی کاملا اختیاری می باشد(فعالیت در عرصه و مصداق انتخابی در محل سکونت خادمیار الزامی است).

> در صورت عدم حضور در روز خدمت برای شما غیبت منظور خواهد شد. ضمنا عدم حضور صرفا در یک نوبت با ارائه دلیل موجه قابل گذشت خواهد بود و در صورت تکرار، موجب محرومیت از ارائه خدمت در حرم مطهر خواهد شد.

> اسکان خادمیاران در مشهد مقدس برعهده خودشان می باشد و صرفا در ساعات ارائه خدمت در حرم مطهر امکان استفاده از آسایشگاه محل خدمت را دارند.

سابقه اقامه نماز جماعت به قدمت حرم مطهر

 

حرم مطهر رضوی یکی از بزرگترین اماکن مذهبی جهان اسلام است که همه ساله در ایام نوروز تعداد زیادی از عاشقان و دلدادگان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) برای زیارت امام مهربانی‌ها به این مکان مقدس مشرف می‌شوند. این بارگاه نورانی علاوه بر زیارت، مکانی برای برگزاری مراسم و آئین‌های مذهبی است که مهمترین این آئین‌ها برپایی نماز جماعت در این مکان نورانی به‌شمار می‌رود.

به گزارش آستان نیوز، تشرف تعداد زیادی از زائران و مجاوران به حرم مطهر رضوی در ایام نوروز که بیشتر این جمعیت علاوه بر لحظه تحویل سال در مواقع نماز و برای خواندن نماز جماعت در این مکان مقدس حاضر می‌شوند، وظیفه سنگینی از جمله آماده سازی محراب‌ها و مکان‌های مختلف برای اقامه نماز جماعت را به دوش مسئولان اجرایی و خادمان این آستان مقدس رضوی می‌گذارد.
 به طور کلی در مناسبت‌های ویژه همچون ایام نوروز و دهه آخر صفر شاهد حضور باشکوه زائر هستیم لذا در  این ایام، نماز جماعت 15 نوبت صبح، 22 نوبت ظهر و 20 نوبت شب در محل صحن‌ها، رواق‌ها، شبستان‌ها و بست‌های این آستان مقدس برگزار می‌شود و می‌توان به برخی از این مکان‌ها از جمله مسجد گوهرشاد، مسجد بالای سر، صحن‌های پیامبر اعظم(ص)، جمهوری اسلامی، آزادی، غدیر، کوثر، امام حسن مجتبی(ع)، رواق‌های امام خمینی(ره)، دارالهدایه، دارالولایه، حضرت معصومه(س)، نجمه خاتون(س)، دارالحجه(عج)، دارالرحمه، دارالمرحمه و... اشاره کرد.

بهره‌گیری حداکثری از اماکن متبرکه برای برگزاری نماز جماعت
یکی از باشکوه ترین نمازهای جماعت حرم مطهر رضوی در طول سال، نماز جماعت روزهای اول نوروز و روز عید سعید فطر است چراکه نماز عید سعید فطر به صورت یکپارچه و با استفاده از همه ظرفیت‌های مکانی حرم مطهر رضوی مانند صحن‌ها، رواق ها، شبستان‌ها، بست ها و... در اماکن مختلف حرم مطهر رضوی برگزار می‌شود.
صحن پیامبر اعظم(ص) نیز یکی از بزرگترین صحن‌های حرم مطهر رضوی است که ظرفیت این صحن برای حضور زائر، بسیار بالاست و علاوه بر این، در بین‌ رواق‌های حرم مطهر نیز رواق امام خمینی(ه) یکی از بزرگترین رواق‌هاست که همه روزه برای برگزاری نماز جماعت به روی زائران حریم ملکوتی امام مهربانی‌ها آغوش می‌گشاید و کمتر زائر و مجاوری است که لذت طعم خواندن نماز جماعت در این صحن بزرگ و زیبا را نچشیده باشد.

تشرف حداکثری زائران در هنگام اقامه فریضه نماز
هر چند زیارت مرقد نورانی حضرت رضا(ع) علت اصلی تشرف زائران و مجاوران به حرم مطهر رضوی است ولی بیشتر زائران اوقات نماز را برای تشرف به این مکان انتخاب می‌کنند تا علاوه بر زیارت امام مهربانی‌ها نماز خود را نیز در این مکان مقدس به جماعت اقامه کنند. بنابراین بیشتر تشرف ها به حرم مطهر در «مواقیت الصلات» یعنی در زمان افق‌های شرعی صبح، ظهر و به خصوص مغرب و عشاء اتفاق می‌افتد.
بنابراین به همین خاطر در ساعات و دقایق نزدیک به اذان، جنب و جوش زائران برای رسیدن به سمت محل هایی که نماز جماعت در آن برگزار می‌شود بسیار زیاد است و در این زمان حجم بیشتری از زائران، مجاوران و همچنین کسبه اطراف حرم که تقید خاصی به خواندن نماز جماعت در حرم مطهر دارند، به حریم کبریایی رضوی مشرف می‌شوند.

برپایی نمازهای جماعت ایام نوروز با حضور 100 امام جماعت و 600 مکبر
در ایام نوروز 25 اسفند ماه 1402 لغایت 13 فروردین 1403 شاهد برپایی پرشکوه‌ترین نمازهای جماعت در حرم مطهر رضوی بودیم که بیش از 100 امام جماعت امامت این نمازها را در صحن‌ها و رواق‌ها و اماکن متبرکه مختلف بر عهده داشتند که شاخص‌ترین آن ها آیت‌الله اشرفی شاهرودی، آیت‌الله مروارید، آیت‌الله صدرحسینی و حجت‌الاسلام نظافت بودند.

و علاوه بر این، 600 مکبر نوجوان که برخی قاریان حرم مطهر هستند، مکبری این نمازهای جماعت را بر عهده داشتند و بیان معارف قرآنی قبل از اذان و بیان احکام شرعی بین الصلاتین از دیگر برنامه‌هایی است که در کنار برپایی نمازهای جماعت برگزار می‌شود که این امر با توجه به حجم بالای شرکت کنندگان در صفوف نماز جماعت نقش مهمی در ترویج معارف دینی دارد.

سابقه برگزاری نماز جماعت در حرم مطهر امام رضا(ع)
برگزاری نماز جماعت در حرم مطهر رضوی سابقه دیرینه‌ای دارد و همزمان با تشکیل بقعه مبارکه حضرت رضا(ع) در این مکان، برگزاری نماز جماعت جزو برنامه‌های اصلی آن بوده است. به طوری که بعد از زیارت، زائر، روشنایی و فرش حرم، بیشترین و کامل ترین موقوفات حول موضوع نماز و برپایی نماز جماعت مانند موقوفات مربوط به موذنین، امام جماعت و فرش مسجد شکل گرفته است.

اولین مسجدی که در این مکان ساخته شده «مسجد بالای سر» نام دارد وهمانطور که از نامش پیداست در جوار مضجع نورانی حضرت رضا(ع) و در قسمت بالای سر حضرت قرار دارد که دارای بیش از هزار سال قدمت است از همین رو از همان ابتدای تاسیس، علاوه بر نمازهای زیارت، نمازهای جماعت یومیه نیز هر روز با شکوه خاصی برگزار می‌شود. مسجد گوهرشاد بزرگترین موقوفه حرم مطهر رضوی است که به منظور برپایی نمازهای جماعت وقف حرم مطهر شده است.

خادمان حضرت رضا(ع) همه دست در دست هم می‌دهند تا نمازهای جماعت که یکی از کهن‌ترین آئین‌های مذهبی در این مکان مقدس است، به بهترین شکل در این مکان مقدس برگزار شود تا خاطره اقامه یک نماز جماعت روحانی و ملکوتی را برای زائران و مجاوران حریم قدسی رضوی در ایام نوروز و دیگر ایام سال رقم بزنند.

 

مراسم چهارپایه خوانی در سوگ مولای متقیان

 

استقبال زائران رضوی از مراسم چهارپایه خوانی در سوگ مولای متقیان

سیزدهم فروردین ماه ۱۴۰۳ رواق امام خمینی(ره) حرم مطهر رضوی شاهد برگزاری مراسم خاص روضه خوانی با عنوان چهارپایه خوانی بود.

یه گزارش آستان‌نیوز، جمعیت بسیاری از مجاوران و زوار ثامن الحجج(ع) با وجود هوای سرد و بارانی برای شرکت در مراسم چهار پایه خوانی در حرم مطهر رضوی حضور یافتند. 

در شروع این مراسم آیات روح بخش کلام الله مجید توسط جلیل اشرفی قرائت شد.

با آغاز آیین سوگواری چهارپایه خوانی حجت الاسلام و المسلمین هادی صاحبقرانی مدیر کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی به ایراد سخنرانی پرداخت و به اهمیت قرائت قرآن و عمل به آن در زندگی تاکید کرد. 

او تصریح کرد: قرآن قدرتی به مومنان می‌دهد تا بتوانند حق را از باطل و حتی حق را از شبهه تشخیص دهند. 

وی با تاکید بر اینکه زندگی با تکیه بر قرآن سفارش امیرالمومنین علی(ع) است و افزود: کسی که قرآن را سرلوحه زندگی قرار دهد، می‌تواند بین حق و شبهه را تشخیص دهد.

مدیر کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی ادامه داد: شبهه اینگونه است که ظاهری خوب اما در باطن باطل است، مانند ظاهر قرآنی ابن ملجم قاتل حضرت علی(ع).

حجت الاسلام صاحبقرانی به بیان ماجرای دیدار ابن ملجم مرادی با علی ابن ابیطالب(ع) پرداخت و افزود: این شخص، آمد دیدار حضرت امام علی(ع)، او فضائل متعدد امیرالمؤمنین را چندین بار خواند، حضرت پرسید: « تو کیستی؟» گفت: «عبدالله ابن ملجم» و حضرت به او گفت؛ که تو قاتل منی و او بسیار ناراحت شد و باور نمی‌کرد و حتی از امام خواست که مرا بکشید، امام گفتند«من قصاص قبل جنایت نمی‌کنم ».

او افزود: چرا ابن ملجم به اینجا رسید؟، دلیلش این بود که ابن ملجم، قرآن را ظاهری خوانده بود و درک عمیقی نداشت.  

حجت الاسلام و المسلمین صاحبقرانی در پایان گفت: در این روز با خودمان و مولایمان عهد ببندیم که به قرآن عمل کنیم.

پس از اتمام سخنرانی، حاج محمود کریمی روی چهارپایه ایستاد و عزاداران دور او جمع شدند، روضه‌خوانی آغاز و در غروب سیزدهم فروردین در جوار علی ابن موسی الرضا(ع) محفلی پرشور برگزار شد.  

«چهارپایه خوانی» از آداب تهران قدیم در روزهای محرم است که حاج محمود کریمی چند سالی است آن را در حرم مطهر رضوی اجرا می‌کند و به یکی از خاص‌ترین و پرطرفدارترین آداب عزاداری کشور تبدیل شده است.  

در مراسم چهارپایه خوانی حرم مطهر رضوی، خبری از تشریفات مرسوم برخی عزاداریها نبود و حاج محمود کریمی با دل و جان همه را تا کربلا برد و مردم و عزاداران با این حال و هوای او شور گرفتند. 

همچنین در پایان این مراسم سید محمد علوی، سعید قانع و میثم تمار از مداحان و ذاکران اهل بیت عصمت و طهارت (ع) به مدیحه سرایی پرداختند.

سفره‌های افطاری حرم مطهر رضوی در ماه مبارک رمضان

سفره افطاری رضوی در صحن امام حسن مجتبی علیه‌السلام

سفره‌های افطاری حرم مطهر رضوی در ماه مبارک رمضان پذیرای حدود ١٧٠٠ نفر از زائران و مجاوران بارگاه منور رضوی در صحن امام حسن مجتبی علیه‌السلام است.

 وبگاه  آستان قدس رضوی

 

روایت تاریخی پذیرایی در مهمانسرای حرم مطهر رضوی در ماه رمضان از دریچه اسناد مکتوب

 

 

مجموعه‌ای از اسناد مکتوب تاریخی موجود در آرشیو اداره اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، چگونگی پذیرایی از ارادتمندان امام هشتم(ع) را در ماه مبارک رمضان در مهمانسرای حرم مطهر رضوی در گذشته‌ روایت می‌کند.

زهرا فاطمی‌مقدم کارشناس مسئول بخش ارزشیابی و پیش آرشیو اسناد آستان قدس رضوی در این خصوص در گفت‌وگو با آستان نیوز اظهار کرد: مهمانسرای حضرت رضا(ع) به عنوانی محلی برای پخت غذا و پذیرایی از زوار آن حضرت، تاریخچه‌ای طولانی به قدمت 500 سال دارد.
وی با اشاره به این‌که مهمانسرای حرم مطهر رضوی در دوره‌های مختلف تاریخی نام‌های متفاوتی داشته است، گفت: در دوره‌های صفوی و افشار از آن با عنوان «مطبخ» و در عهد قاجار با نام «کارخانه مبارکه» یاد شده است. در عصر پهلوی نیز این مکان به «مهمان‌خانه حضرتی» و سپس «مهمانسرای حضرت» تغییر نام داده است.
فاطمی‌مقدم افزود: البته در قاجاریه با توجه به افزایش تعداد زوار و همچنین کارکنان حرم مطهر، به منظور ارتقای سطح خدمات‌رسانی، مهمانسرا به دو قسمت تقسیم شده است؛ بدین ترتیب کارخانه مبارکه زواری به پذیرایی از زوار اختصاص داشت و کارخانه خادمی برای پذیرایی از کارکنان و خدام حرم مطهر در نظر گرفته شده بود. 
 

قدمت 335 ساله توزیع افطاری 
در ادامه کارشناس مسئول بخش ارزشیابی و پیش آرشیو اسناد آستان قدس رضوی بیان کرد: در این میان، مجموعه اسناد به جای مانده از دوره صفویه از این آستان ملائک پاسبان، بیانگر توزیع غذا در ماه مبارک رمضان میان زوار و خدام در قالب افطاری است.
فاطمی‌مقدم با تأکید بر این‌که قدیمی‌ترین سند این مجموعه متعلق به سال 1110 قمری یعنی بیش از 330 سال قبل است، افزود: از آنجایی‌که در این برهه تاریخی شب‌ها حرم مطهر رضوی باز نبوده، بنابراین غذا در نوبت سحر توزیع نمی‌شده است.
وی ادامه داد: از اواسط دوره قاجار با توجه به دستورالعمل‌های موجود در مورد برگزاری مراسمات در طول ماه مبارک رمضان و به‌ویژه در شب‌های آن، شاهد پخت و توزیع وعده سحری میان خدام در حرم مطهر هستیم.
 

تنوع افطاری‌ها از دوره قاجار
فاطمی‌مقدم گفت: بر اساس اسناد دوره صفوی آستان قدس رضوی نیز چون تنها وعده غذای ارائه شده در ماه مبارک رمضان در حرم مطهر، وعده افطار بوده، بنابراین غذاها تنها متشکل از برنج و گوشت بوده است، اما در دوره قاجار افطاری‌ها متنوع‌تر می‌شود.
وی تصریح کرد: بدین ترتیب غذای مهمانسرای حضرت رضا(ع) در زمان افطار در دوره قاجار شامل پلو و یا به تعبیر اسناد پلاو، خورش، بورانی بادمجان، کوکو، آبگوشت، نان، دوغ، پنیر، سبزی و آش آبغوره بوده و برای پیش افطار نیز چایی توزیع می‌شده است.
کارشناس مسئول بخش ارزشیابی و پیش آرشیو اسناد آستان قدس رضوی با اشاره به این‌که در این دوره با افطاری مشابه از زوار و خدام پذیرایی می‌شده است، افزود: بر حسب فصول سال نیز میوه‌هایی اعم از خربزه، خیار، هندوانه، سیب و انگور در این وعده به مهمانان داده می‌شده است. 
وی ادامه داد: همچنین با نوشیدنی‌ها و شیرینی‌هایی همچون سکنجبین، شربت قند، حلوا و فالوده از مهمانان در وعده افطار پذیرایی می‌شده است. 
فاطمی‌مقدم با بیان این‌که غذای مهمانسرای حضرت در وعده سحری که از اواسط دوره قاجار پخته می‌شده نیز برنج همراه قیمه یا قورمه بوده است، خاطرنشان کرد: بر اساس اسناد تاریخی موجود در آرشیو اداره اسناد آستان قدس رضوی، تمام هزینه‌های تهیه مواد غذایی از سوی این آستان مقدس تأمین می‌شده است.
شایان ذکر است، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به منظور حفظ اسناد تاریخی برای نسل‌های آینده و همچنین دسترسی آسان‌تر پژوهشگران، این اسناد را دیجیتال‌سازی کرده است و علاقه‌مندان می‌توانند طبق ضوابط این سازمان، از این گنجینه بی‌بدیل تاریخی در جوار حرم مطهر رضوی استفاده کنند.